2 / ب ) « انَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِلْعَالَمِینَ ?96? فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ ?97? . » ( سوره ی آل عمران ) .

    این آیات کریمه همانطور که گذشت با توجه به آیه ی 71 سوره ی انبیاء، گویای این امر است که بیت الحرام؛ اولین خانه ای است که توسط خداوند یکتا برای همه ی " مردم " در هر زمان و مکانی وضع و در مکه واقع شده و هم آن مایه ی برکت و فزونی و راهنمایی برای همه ی " جهانیان " است. و در آن خانه نشانه های روشن و نیز مقام ابراهیم ع است. خدای یکتا در ادامه به وجوب فریضه ی " حج " این خانه برای کسانی که توانایی آن را دارند اشاره و اضافه فرموده است که هرکس به این امر کافر و ناسپاس شود پس باید بداند که خدا بی نیاز از همان " جهانیان " است. به عبارت دیگر هر کسی که امر خدا را اطاعت کند و به این خانه ایمان آورد و آن را محلی امن برای " همه " بداند و در عین حال پس از ایمان آوردن و با وجود توانایی مالی؛ فریضه ی " حج " را به عنوان فرع دین به جا آورد، برای خودش است و از برکات و هدایت آن برخوردار خواهد شد. و هرکسی که به این خانه و برکات و هدایت آن و نیز وجوب حج و طواف آن کافر و ناسپاس شود، باز زیانش را خودش خواهد دید، چرا که خداوندِ ستوده بی نیاز از " همه ی جهانیان " در هر زمان و مکانی است و بلکه آفریننده ی همه چیز و بازگشت دهنده ی آنها به سوی خود است و لذا همه چیز در وجود خود نیازمند خدای یکتا می باشد. پس باید از مومنین به او و رسولان و آیاتش بود.

3 / ب ) « إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ یُحَلَّوْنَ فِیهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِیهَا حَرِیرٌ ?23? وَهُدُوا إِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَى صِرَاطِ الْحَمِیدِ ?24? إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَیَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ وَمَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ ?25?وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِیمَ مَکَانَ الْبَیْتِ أَنْ لَا تُشْرِکْ بِی شَیْئًا وَطَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْقَائِمِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ ?26? .وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا وَعَلَى کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ ?27? لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ ?28? ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ ?29? ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَکُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا یُتْلَى عَلَیْکُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ ?30? حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ وَمَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَکَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّیْرُ أَوْ تَهْوِی بِهِ الرِّیحُ فِی مَکَانٍ سَحِیقٍ ?31? ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ ?32? لَکُمْ فِیهَا مَنَافِعُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَیْتِ الْعَتِیقِ ?33? وَلِکُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَکًا لِیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ ?34? الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَالصَّابِرِینَ عَلَى مَا أَصَابَهُمْ وَالْمُقِیمِی الصَّلَاةِ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ ?35? وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فِیهَا خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ کَذَلِکَ سَخَّرْنَاهَا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ?36? لَنْ یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَکِنْ یَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْکُمْ کَذَلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِینَ ?37?إِنَّ اللَّهَ یُدَافِعُ عَنِ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ خَوَّانٍ کَفُورٍ ?38?. » ( سوره ی حج ) .

   این آیات کریمه می توان گفت که به چند نکته اشاره دارد:

× ) اینکه این ایمان و انجام کارهای شایسته است که فرد را وارد بهشت کرده و موجبات راهنمایی شدن او را به عنوان یک مومن به سوی " گفتار پاکیزه " و " راه راست " از جانب خدای یکتا فراهم می آورد. پس اگر کسی بدنبال این است که هم به گفتار پاکیزه مزین و هم به راه راست از سوی خدا راهنمایی شود، پس لازم است که هم ایمان داشته باشد و هم کننده ی کارهای شایسته باشد و نه جز آن.

×× ) اینکه کفر و بازداشتن از راه خدا و نیز کفر و باز داشتن از مسجد الحرام که خدا برای همه ی مردم به طور یکسان قرار داده و همینطور اراده کردن برای الحاد و ستمگری در مسجد الحرام؛ نتیجه و پایانش عذاب دردناک الاهی است.

××× ) اینکه بیت الحرام که توسط حضرت ابراهیم ع به دستور خدای یگانه از هر گونه شرکی پاکیزه گردید؛ نه تنها همانگونه که در آیات مربوطه ی سوره ی آل عمران آمد، مکان و محلی برای طائفین و عاکفین و رکوع و سجود کنندگان یعنی پیرامون دو فریضه ی حج و نماز است، بلکه علاوه بر آن این خانه برای " قائمین " نیز می باشد.

×××× ) اینکه" حج " از واجبات دین است، همانگونه که برابر آیه ی 27 حج، حضرت ابراهیم ع مامور شده بود تا این امر را به " مردم " یا " ناس " اعلام کند.

××××× ) اینکه انجام فریضه ی " حج " همراه با " مناسکی " است که لازم است به عنوان " شعائرالله" به جا آورده شود که از جمله ی آنها عمل قربانی یا " ذبح " کردن است. یعنی آنچه که خداوند یکتا برابر آیه ی 107 صافات می فرماید که ما آن را در آیندگان قرار دادیم .

    البته باید افزوده شود که مرتبط با این فریضه یعنی حج و وقت و مناسک و آداب انجام آن که " شعائرالله " هستند نیز در آیات 158 و 196-202 بقره [1]و نیز آیات 2[2] و 95 و 96 مائده[3] از آن سخن به میان آورده شده است. و همچنین پیرامون اینکه خدای یکتا، کعبه را که در حج گرداگرد آن طواف و در جهت آن نماز خوانده می شود را " بیت الحرام " قرار داده است؛ می توان به آیه ی 97 با توجه به آیه ی 98 مائده اشاره کرد: « جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْیَ وَالْقَلائِدَ ذَلِکَ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ وَأَنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ?97? اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ وَ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ ?98?» . سوره ی مائده . 

×××××× ) اینکه این قربانی یا ذبح گوسفند که از آداب حج گزاردن است ، باید که همراه با " تقوا " و پرهیزگاری باشد تا مورد قبول خداوند واقع گردد.

××××××× ) اینکه خدای یکتا، مدافع مومنین است و هیچ خیانت کار ناسپاسی را دوست ندارد.

        پس نتیجه اینکه بیت الحرام در مکه است که برای مردم قرار داده شده و جای آن توسط خداوند به حضرت ابراهیم ع نشان داده شد و او هم به همراه فرزندش اسماعیل موظف شدند تا آن خانه را بسازند و آن را از هر گونه شرکی برای اعمال عبادی مردم پاک و پاکیزه نمایند.

   البته باید افزود که در قرآن کریم علاوه بر بیت الحرام؛ از مسجد الحرام نیز سخن به میان آمده است که در این زمینه می توان برای نمونه به آیات 144 ،149 ،150، 191، 196، و 217 سوره ی بقره اشاره کرد.