2) « و الی? ثمود اخاهم صالحاً ج قال یا قوم اعبدواالله ما لکم من ال?هٍ غیره ص هو انشأکم من الارض واستعمرکم فیها فاستغفروه ثم توبوا الیه ج ان ربی قریب مجیب. قالوا یا صالح قد کنت فینا مرجوا قبل هذا ص أتنهانا ان نعبد ما یعبد آباؤنا و اننا لفی شک مما تدعونا الیه مریب . قال یا قوم أرءیتم ان کنت علی بینة من ربی و آتانی منه رحمة فمن ینصرنی من الله إن عصیته ص فما تزیدوننی غیر تخسیر. و یا قوم هذه ناقة الله لکم آیة فذروها تأکل فی ارض الله و لا تمسوها بسوءٍ فیأخذکم عذاب قریب. فعقروها فقال تمتعوا فی دارکم ثلاثة ایام ص ذالک وعدٌ غیر مکذوب. فلما جاء امرنا نجینا صالحاً و الذین آمنوا معه برحمة منا و من خزی یومئذٍ ج ان ربک هوالقوی العزیز. و اخذ الذین ظلموا الصیحة فاصبحوا فی دیارهم جاثمین. کَأن لم یغنوا فیها ق الا ان ثمودا کفروا ربهم ق الا بعدا لثمود. (61-67 هود) » .
الف) آیه ی 61 هود می رساند که خداوند یکتا حضرت صالح را به عنوان برادرشان ( همانند رسالت حضرت نوح و هود ع ) به سوی قومش ثمود فرستاده تا طی رسالتش، آنان را به پرستش خدای یگانه (الله) که جز او خدایی نیست فرا بخواند. یعنی دعوت به سوی اصل توحید به عنوان نخستین رسالت خود که در عین حال نخستین اصل دین اسلام است. آن حضرت نیز علاوه بر این کار به قوم خود یعنی ثمود ، موضوع آفریده شدنشان از خاک در روی زمین توسط پروردگارشان را یادآور می شود و اینکه برابر این موضوع لازم است که در آن یعنی زمین ، تنها به آبادانی بپردازند و در واقع در پی سامان کارها باشند و نه فساد و تباهکاری روی زمین، و اینکه بابت گناهان خود از خدای یکتا آمرزش بخواهند و سپس به درگاهش توبه کنند چرا که او نزدیک است و دعای بندگانش را برای آمرزش گناهان و پذیرش توبه اجابت می کند.
آنچه به طور خلاصه از این آیه ی کریمه بر می آید اینکه همه بدانند که به عنوان انسان؛ در روی زمین و از خاک آفریده شده اند و البته این بدان معناست که سرآغازِ بنی آدم، یعنی آدم ع به اراده ی خداوندی که عینیت یافته ی انسان در قالب بشر است ، از خاک آفریده شده و نسل او یا همان بنی آدم از مایع منی یا آب خوار و بد بو و جهنده طی ازدواج مرد و زنی تا کنون رو به فزونی گذاشته است که در این خصوص در بخش نخست در حد دانش عطا شده توسط خداوند مطالبی آورده شد: « الذی احسن کل شیءٍ خلقه ص و بدأ خلق الانسان من طین. ثم جعل نسله من سلالة من ماءٍ مهین. ثم سوی?ه و نفخ فیه من روحه ص و جعل لکم السمع و الابصار و الافئده ج قلیلا ما تشکرون. (7-9 سجده) » و دوم اینکه زمین با توجه به نعمت های الاهی داده شده به هر فرد و جامعه ای برای آبادانی و عمران است و نه خرابکاری و فساد روی آن. خواه پرستش غیر خدای یکتا باشد(سبحان الله) و خواه ستم به دیگران و ... سوم اینکه باید با آمدن هدایت الاهی بر مبنای آیاتش که برای فردی یا قومی خوانده می شود؛ مشمولین امر از خدای یگانه بابت گناهانشان آمرزش بخواهند و به درگاهش توبه و انابه کنند و بدانند که او در اجابت کردن دعاها توانا و نزدیک است و جز او کسی نه آمرزنده است، نه توبه پذیر و نه اجابت کننده ی دعاها و .. که پیرامون آثار و برکات آمرزش خواستن از خدا و توبه به پیشگاه او آن هم به خاطر گناهان انجام شده؛ در دو بخش پیش مطالبی مستند به آیات الاهی گذشت و چهارم اینکه روشن می شود که این مهم یعنی فراخواندن قوم خود توسط رسولان الاهی به آمرزش خواستن از خداوند و توبه به سوی او بابت گناهان و کرده های بد، از جمله رسالت های آنان نیز بوده است که باید نصب العین مومنین قرار گیرد چرا که انجام کارهای بد و تباهکاری و خرابکاری بجای عمران و آبادانی روی زمین، تبعات خود را همچون خشکسالی، بروز آفات زراعی و سرمازدگی درختان مثمر و نیز بروز و شیوع بیماری های نوپدید و باز پدید ، شیوع آسیب های اجتماعی اخلاقی و ... خواهد داشت و تنها راه مرتفع شدن این موارد نیز همانطور که بر اساس کلام مقدس الاهی گذشت در آمرزش خواستن از او و توبه به درگاهش است که همانا خداوند بسیار آمرزنده ی مهربان و اجابت کننده ی دعاهاست.
ب )آیه ی 62 هود می رساند که قوم ثمود که حضرت صالح ع آنان را به سوی یکتا پرستی می خوانده به رسم پدرانشان بت پرست و مشرک بوده اند و از این منظر روی زمین به فساد پرداخته بودند؛ پرستش غیر خدای یگانه، امری که قوم ثمود به آن حضرت می گویند که از « رسالتش ) در شک و تردیدند و بر آن فعل یعنی شرک خویش باقی خواهند ماند و به دعوت او به یکتا پرستی ( عبادت الله ) پاسخ مثبت نخواهند داد و فرمان او را نخواهند برد.
پ )آیه ی 63 هود دلالت بر این موضوع دارد که مومنین باید هدایت خود و ... را از جانب خدا و از رحمت او بدانند که بدانان عطا کرده است و نیز بدانند که نافرمانی از فرمان خدا پس از آمدن بینات و آیات و هدایت الاهی نتیجه اش چیزی جز این نخواهد بود که از یاری خدا بی بهره خواهند شد و کسی هم جز او یاور کسی نخواهد بود و دیگر اینکه همدمی و همنشینی بسیار با کفار و مشرکین، نتیجه اش چیزی جز زیان بردن و زیان دیدن نیست و نخواهد بود، و این همه مواردی است که حضرت صالح ع به قومش یادآور شده است مبنی بر اینکه وی دست از رسالتش عطا شده از جانب خدای یکتا و ایمانش به او و ... بر نخواهد داشت و به دین آنان که جز شرک و کفر نیست نخواهد گروید، هر چند که عباراتی همچون : تو پیش از دعوی رسالت امید ما بودی[1] و ... را در باره اش بکار گیرند تا بلکه دست از دعوتش به یگانه پرستی و ... بردارد و به کیش آنان بگرود؛ پس باید به خدا از این موارد پناه برد و از او در امور برای ثابت قدم تر شدن حاجت خواست.
ت ) آیه ی 64 هود همانند آیه ی مربوطه در سوره ی اعراف به موضوع ناقه ی خدا به عنون آیه ی از آیات او بر قوم ثمود، که حضرت صالح این موضوع را بدانان یادآور می شود و اینکه آن را آزاد بگذارند و به قصد سوء دنبالش نکنند چرا که عذاب خدا را برایشان در پی خواهد داشت اشاره دارد، آن هم عذابی که نزدیک است.
ث )آیه ی 65 هود؛ عذاب شدن قوم ثمود به خاطر پی کردن ناقة الله و در واقع نافرمانی از امر خدا و رسولش اشاره دارد، مبنی بر اینکه پس از پی کردن ناقه ی الاهی با انگیزه ی بد، بواسطه ی ابلاغ وحی توسط حضرت صالح ؛ بدانان گفته شد که تا سه روز در خانه هایشان به بهره بردن از دنیا مشغول شوند که همانا وعده ی عذاب غیر قابل تکذیب خداوندی بر آنان جاری خواهد شد. که این امر می رساند این قوم به جای بیم ناکی از این امر و آمدن خشم الاهی و در پیش گرفتن راه ایمان و آمرزش از خدا و توبه به درگاهش برای مورد رحمت و مهربانی او قرار گرفتن؛ همان راه بهره بردن از دنیا و متاع آن را در این سه روز پیشه ی خود کردند و لذا عذاب الاهی واقع و آنان را هلاک و نابود کرد.
ج ) آیه ی 66 هود می رساند که تنها این حضرت صالح و مومنین به او به واسطه ی رسالتش بودند که از عذاب الاهی واقع شده بر قوم ثمود رهایی یافتند و البته که این رهایی یافتن آنان از این عذاب واقع؛ تنها و تنها به خاطر رحمت الاهی بر آنان بوده است. یعنی باز رحمت الاهی شامل آن حضرت و پیروانش از مومنین شده است، همانگونه که مرتبط با رسولان پیش از او و مومنان بدانان اینگونه بوده است. پس باید همیشه امیدوار و مومن به رحمت الاهی بود، چه آنکه اگر رحمت الاهی نبود، حضرت صالح و مومنان با او از آن بلای سخت جان سالم به در نمی بردند و این ها همه به توانایی و دانایی خداوندی بر می گردد که در حالی که قومی را به خاطر انجام گناهان و مفسده ها روی زمین، مورد عذاب وعده داده شده قرار می دهد، در عین حال هم توانا به لحاظ دانایی اش بر بندگانش از مومن و کافر؛ توانا بر این است که فرستاده اش به سوی آن قوم را به همراه دیگر مومنانِ به او، از آن عذاب محافظت کرده و رهایی ببخشد که این به همان موضوع " قوی العزیز " بودن خدا بر می گردد و دست دیگری در کار نبوده و نیست و همه چیز تحت فرمان و در واقع فرمانبردار او هستند و اگر بنی آدم هم با آمدن هدایت، فرمان او را ببرد از رستگاران به لطف حضرتش خواهد بود؛ در غیر اینصورت از زیانکاران خواهد بود و این همه آثار و تبعات دنیایی ستمکاری بر خود است، آخرت که جای خود را دارد و تنها خدا بدان داناست.
چ ) آیات 67-68 هود می رساند که عذاب الاهی قوم ثمود را آن هم به خاطر کفر به پروردگارشان، شبانگاهان فرا گرفت، آنگونه عذابی شدید که گویی هر گز در آن دیار نبوده اند و لذا خدای یکتا به مردم اعم از مومنین و غیر آن تذکر می دهد که آگاه باشید و بدانید که این قوم نه تنها به خاطر کفر و ناسپاسی به پروردگارشان از آن جهت که نعمت های زیاد بدانان داده بود و برای هدایت شان رسولی را از بین خودشان به عنوان برادرشان برایشان فرستاده بود؛ اما آنان استفاده ی مشروع از آن نعمت ها نمی کردند و فرمان رسول خدا را نیز مرتبط با رسالتش و ناقة الله نمی بردند، پس مورد عذاب خدا واقع شدند؛ بلکه می افزاید آگاه باشید که به خاطر این ناسپاسی و نافرمانی از خدا و رسولش؛ از رحمت خداوند نیز دور شدند. به عبارت دیگر خدای یکتا به همه هشدار می دهد که نتیجه ناسپاسی و کفر به پروردگار هنگامی که هدایت الاهی می آید؛ چیزی جز عذاب و دوری از رحمت گسترده ی او نیست و نخواهد بود، آخرت که جای خود دارد و خدا رحم نماید.
