4) « و لقد ارسلنا الی ثمود اخاثم صالحاً ان اعبدوا الله فإذاهم فریقان یختصمون. قال یا قوم لم تستعجلون بالسیئة قبل الحسنة ^ص لولا تستغفرون الله لعلکم ترحمون. قالوا اطیرنا بک و بمن معک ^ج قال طائرکم عندالله ^ص بل انتم قوم تفتنون. و کان فی المدینة تسعة رهط یفسدون فی الارض و لا یصلحون. قالوا تقاسموا بالله لنبیتنه و اهله ثم لنقولن لولیه ما شهدنا مهلک اهله و انا لصادقون. و مکروا مکراً و مکرنا مکراً و هم لا یشعرون. فانظر کیف کان عاقبة مکرهم انا دمرناهم و قومهم اجمعین. فتلک بیوتهم خاویة بما ظلموا ^ق ان فی ذالک لآیة لقوم یعلمون. و انجینا الذین آمنوا و کانوا یتقون.(45-53 نمل) » .

    الف) آیه ی 45 نمل باز به رسالت حضرت صالح ع از سوی خداوند به سوی قوم خود یعنی ثمود به عنوان برادرشان اشاره دارد و اینکه او برابر رسالتش آنان را ابتدا به پرستش خدای یگانه فرا خواند در حالی که آنان دو گروه شده و به دشمنی و خصومت با یکدیگر پرداختند.

   ب ) آیه ی 46 نمل به رسالت دیگر آن حضرت اشاره دارد مبنی بر اینکه بدانان بگوید که چرا در انجام کارهای بد بر انجام کارهای خوب شتاب می گیرند؟ در حالی که اگر از خدا آمرزش بخواهند مورد رحمت خدا واقع خواهند شد.

    بخش نخست این آیه می رساند که قوم ثمود کسانی بوده اند که گناهان و انجام کارهای بد آن چنان در بین شان ریشه دوانده بوده که بر کارهای خوب غالب شده بوده تا آن حد که در انجام همان افعال بد شتاب و عجله می کرده اند و لذا اینجاست که حضرت صالح برابر رسالتش بدانان یادآور می شود که از کارهای بدِ خود از خداوند یکتا آمرزش بخواهند، باشد که رحم کرده شوند و اینکه در واقع به انجام کارهای خوب و حسنه رو آورده و در انجامش شتاب گیرند. به عبارت دیگر می توان گفت که این قوم یعنی ثمود بر اساس این آیه قومی بوده اند که تنها مشرک و یا مغرور به قدرت خود نبوده اند؛ بلکه قومی بوده اند که علاوه بر این ها؛ کننده ی کارهای بد که بشود از آنها تحت عناوین مختلفِ نکوهیده های اخلاقی همچون دروغگویی، نیزنگ، پیمان شکنی؛ گواهی دروغ؛ پایمال کردن حقوق دیگران و یا نادیده گرفتن آن؛ پشتیبانی های نابجا از یکدیگر مرتبط با گناهان و کارهای ناشایست و ... نام بُرد، بوده اند ( والله اعلم ) و این بدان معناست که در یک جامعه ای که مردمانش علیرغم آمدن هدایت الاهی در انجام کارهای بد بر انجام کارهای خوب و یا به کار بستن نکوهیده های اخلاقی به جای ستوده های اخلاقی از یکدیگر شتاب بگیرند به نحوی که دچار آسیبهای اخلاقی و اجتماعی شوند و در واقع کردارهای ناشایست از هر نوعش جایگزین کردارهای خوب در آن جامعه بشود؛ از گناهان کبیره است و بنابراین در خور هشدار و انذار برای آمرزش خواستن از خداوند و توبه به درگاه او برای آمرزیدن و توبه پذیرفتن از جانب حضرتش می باشد چه آنکه در غیر اینصورت و پافشاری بر انجام کارهای نکوهیده که عقل نیز بر آن صحه نمی نهد؛ نتیجه اش چیزی جز خشم و عذاب خداوندی بر چنان جامعه ای نخواهد بود. و نکته ی دیگر اینکه تنها با آمرزش خواستن از خداوند یکتا برای گناهان است که در پی آن، او افراد و گروهها را مورد رحم و مهربانی خود قرار می دهد. در واقع آمرزش نخواستن از خدا به هنگام آمدن هدایت و خواندن آیات خدا بر فرد یا گروهی؛ مهربانی و رحم خدا را برای انجام دهنده ی بدی ها بدنبال خود نخواهد داشت. والله اعلم.

   پ ) آیه ی 47 نمل بیان کننده ی عکس العمل قوم ثمود به ابلاغ رسالت الاهی حضرت صالح ع است که به او می گویند ما به تو و پیروانت فال بد می زنیم، که آن حضرت پاسخ می دهد فال شما نزد خداست؛ شما گروهی هستید که به فال بد مبتلا می شوید.

   ت )  آیات 48-49 نمل به این امر اشاره دارد که در آن شهر نُه نفر یا نه گروه و قبیله بودند که روی زمین به فساد و تباهکاری مشغول بودند و بدنبال اصلاح امور روی زمین نبودند تا آن حد که با هم به الله سوگند خوردند و هم عهد و پیمان شدند که فسادی دیگر روی زمین و در آن سرزمین انجام دهند و آن اینکه طی یک نیرنگی به آن حضرت و یارانش شبیخون بزنند و آنان را کشته و به هلاکت برسانند و بعد هم به وارثانش بگویند که ما نه تنها در محل شبیخون حاضر نبودیم؛ بلکه از راستگویان نیز هستیم.

    نتیجه ی این آیات و مطالب اینکه ؛ مکر نمودن توسط هرکس در رابطه با دیگران با هر روش و انگیزه ای که بخواهد انجام شود از جمله مصادیق فساد و تباهی روی زمین است و باید از آن پرهیز و در جهت اصلاح آن مبادرت نمود. و مورد دیگر اینکه خدای یکتا کسانی را که حتا به نام مقدس او برای انجام مکر و نیرنگی علیه مومنین به حضرتش؛ سوگند یاد کنند را نه تنها یاری نخواهد کرد بلکه دست کم مکرشان را نیز دفع و به خودشان باز خواهد گرداند. خشم و عضب او در این خصوص جای خود دارد که از این امر باید به او و رحمت به پایانش پناه برد. به هر جهت باید فرمان او و رسولانش را برد و بر اساس آیاتش ایمان آورد و عمل صالح انجام داد تا به لطف حضرتش راهنمایی و یاری و رستگار شد. انشاءالله .

   ث )  آیه ی 50 نمل بدنبال آیات 48-49 همین سوره مرتبط با مکرِ آن نُه نفر یا نه گروه برای قتل حضرت صالح ع است که خدای یکتا بیان می دارد آنان مکر کردند مکر کردنی و ما هم مکر کردیم مکر کردنی در حالی که آنان نمی فهمیدند. و این بدان معناست که خداوند خیرالماکرین است و باید به این امر اعتقاد داشت و از کردار ناشایست مکر و نیرنگ علیه دیگران با هر قصد و انگیزه و نیتی که باشد دوری و پرهیز نمود، زیرا خداوند هر نیرنگی را توسط هر کسی که باشد از بندگانش بویژه از مومنین و اعلای آن برگزیدگانش؛ مرتفع خواهد نمود. و لذا باید به این امر ایمان آورد. آنگونه که در این خصوص و برابر کلام مقدسش از حضرت صالح ع رفع مکر آن نه نفر را نمود. البته باید دانست که بر اساس سخن مولا علی ع آمده در دعای کمیل، مکرِ خدا پنهان است ، یعنی خدای یکتا علیه کسی مکر نمی کند بلکه بر اساس دانایی اش به تمام امور از پیدا و پنهان، ار فرد و جمع و ...؛ چون به امر نیرنگ بازی هر یک از بندگانش که مشمول این مقوله باشد آگاه است، لذا آن وقت است که با مکر او مکرِ مکاران بی اثر و مرتفع و به خودشان بازگردانده می شود و فردِ مورد مکر واقع شده پس از دفع مکر توسط خداوند است که پی به این موضوع می برد که مکری علیه او شده بوده و ... اگر نبود رحمت خدا هیچ کس نمی توانست که از او دفع مکر کند و بنابراین از این جهت است که گفته می شود پس از مرتفع شدن مکر و نیرنگ ها و مطلع شدن از آن؛ باید شکر خدا را به جای آورد و بر ایمان خود از این جهت نیز افزود که خداوند مدافع او بوده است.

   ج ) آیات 51-52 نمل، عاقبت و سر انجام این نه نفر مکار از شهر و نیز قوم ثمود را میرساند که به خاطر نیرنگ و ستمگری علیه حضرت صالح ع ، مورد خشم و عذاب خداوند واقع و سپس نابود شدند و خانه هایشان نیز با آن سر سختی و محکمی ویران شد. امری که خدای یکتا می فرماید که در این امر برای قومی که بدان آگاه هستند هر لحظه نشانه ای است.

 چ ) آیه ی 53 نمل؛ که خدای یکتا روشن بیان می فرماید که تنها راه رهایی از خشم خدا و عذاب او پس از فرستادن رسولش برای قومی، همانا در سایه ی ایمان به آنچه که او دستور داده و نیز پرهیزگاری است. که مرتبط با این بحث؛ نه تنها باید از شرک به خدا و پرستش غیر او و مستکبر بودن دوری کرد؛ بلکه باید از انجام گناهان نیز ضمن مومن بودن پرهیز نمود. در واقع مومنین باید پرهیزگار نیز باشند، بدین منوال که مثلن از مکر و نیرنگ علیه دیگران و یا انجام کارهای بد، خواه دروغگویی باشد یا پیمان شکنی و سخن چینی و ... نیز بپرهیزند چرا که تبعات خود را هر یک از این اعمال دارد.

   ح ) نتیجه ی این آیات از سوره ی نمل اینکه اقوام و به طور عام انسان ها نباید در انجام کارهای بد، در قبال کارهای خوب که آثار خوب دارد شتاب به خرج دهند و به عبارتی نباید عامل کارهای بد و ناپسند باشند بلکه باید بدنبال کارهای خوب باشند. از سوی دیگر مرتبط با دیگران که خداوند یکتا عزیز و گرامی شان داشته است و به طور کلی علیه هیچ مومنی؛ نباید به نیرنگ و مکر و حیله رو بیاورند تا مثلن آبرویش ریخته یا ضایع شود و ... ، چرا که تمام اینها اعم از رو آوردن و شتاب در کارهای بد و نیز به کار بستن نیرنگ و دسیسه، عواقب و آثار بد همراه با خشم خدای دانا به تمام امور را بدنبال خود دارد. در واقع و به عبارت دیگر باید به واسطه ی تمام نعمت های الاهی داده شده؛ بدنبال اصلاح امور روی زمین بود و نه بدنبال فساد و تباهی و خرابکاری در زمین. خواه این فساد از نوع شرک به خدا باشد ( سبحان الله) و یا استکبار در برابر آیات خدا و رسولانش و خواه شتاب در انجام کارهای بد و نیرنگ سوار کردن و مکر به کار بستن علیه دیگران، که هر دو مورد اخیر به ویژه از صفات کفار قوم ثمود بوده است.

    باری؛ پس روشن می شود که سبقت و عجله در کارهای بد اعم از ستم به خود و دیگران ، نیرنگ و ... همه و همه از نمودهای تباهکاری روی زمین و از گناهان بزرگ یا کبیره است که قوم ثمود از کفارشان ، علیرغم آمدن رسول از جانب خدا و از میان خودشان برایشان- حضرت صالح ع – به خاطر همین موارد و عدم صالح شدن و کوشش برای اصلاح امور؛ مورد خشم و عذاب خداوندی واقع شدند. آخرت آنها که جای خود دارد و تنها خداوند یگانه بدان آگاه است و همانند همه، آنان را نیز در آن روز از آنچه که بودند و در این سرا انجام می دادند، آگاه خواهد کرد و جزا خواهد داد.