گفتار دوم ) رسالت حضرت یونس ع

1 ) « وَإِنَّ یُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ ?139? إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ ?140? فَسَاهَمَ فَکَانَ مِنَ الْمُدْحَضِینَ ?141? فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَهُوَ مُلِیمٌ ?142? فَلَوْلا أَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ ?143? لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ ?144? فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ سَقِیمٌ ?145? وَأَنْبَتْنَا عَلَیْهِ شَجَرَةً مِنْ یَقْطِینٍ ?146? وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَى مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ یَزِیدُونَ ?147? فَآمَنُوا فَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِینٍ ? صافات/148? » .   

الف ) خداوند یکتا درآیه ی 139 صافات به اینکه یونس ع از رسولان او بوده اشاره نموده است . پس باید از مومنین به او به عنوان رسوا الاهی نیز بود.

ب ) آیات 140-142 صافات به شرح حال این رسول یعنی یونس ع پرداخته؛ از آن زمان که گریزان از قوم خود، سوار بر کشتی پر جمعیتی شد و سپس بر اساس قرعه ای به دریا افکنده شده و در کام ماهی فرو رفته به نحوی که مردم او را سرزنش می کردند.

پ ) آیات 143-144 صافات به این امر اشاره دارد که اگر یونس ع ، تسبیح خدای یگانه را نمی گفت هر آینه تا روز بر انگیخته شدن که روزی از روزهای خداست و باید بدان ایمان داشت؛ در شکم آن ماهی می ماند. در واقع خدای یکتا در این جا دارد اثر تسبیح خود توسط بندگانش را حتا اگر در شرایط غیر عادی باشند به نحوی که مرگ را درک و حس می کنند و راه گریزی برایشان نیست؛ بیان می کند. چه آنکه روشن است که این یک امر عادی است که وقتی کسی در شکم یک ماهی بزرگ قرار گیرد و در کامش فرو رود، دیگر امیدی به اینکه زنده بماند و از شکم ماهی خارج شود نیست؛ اما خدای یکتا طی بیانی تفهیم و تبیین می نماید که چون یونس ع « تسبیح به حمد او » گفت پس تا روز برانگیخته شدن در شکم آن ماهی نماند. به عبارت دیگر این از آثار و نتایج « تسبیح گفتن » خدای یکتاست و نه کسی جز او، به گونه ای که تنها گریزگاه و پناه برای بیرون آمدن از آن وضعیت؛ خدای یگانه است.

ت ) آیات 145-146 صافات به نتیجه ی این « تسبیح » اشاره دارد مبنی بر اینکه او یعنی خدا به واسطه ی این تسبیح، یونس ع را از کام و شکم ماهی بیرون آورد و در خشکی از برگ بوته ی کدو برایش سایبانی آراست. در واقع این همان کار خارق العاده ی الاهی در رابطه با چند و چون نجات حضرت یونس ع از شکم ماهی بواسطه ی همان تسبیح به حمد گفتن پروردگار جهانیان بود. که باید بدان ایمان آورد زیرا خدای یکتا بر هر امری تواناست.

ث ) آیات 147-148 صافات باز به تداوم رسالت آن حضرت یعنی یونس ع اشاره دارد که پس از این امرْ خدای یکتا او را به سوی گروهی فرستاد که جمعیتی بالغ بر صد هزار یا بیشتر داشت و لذا چون آن قوم " ایمان " آوردند، پس تا زمانی معین از زندگانی دنیا بهره مند شدند و پس از آن البته مثل همه ی مردم، مرگ آنان را فرا گرفت و هست تا روزی که برای سرای دیگر که خدای یکتا فقط بدان آگاه است؛ برانگیخته شوند و به حساب و کتابشان توسط سریع الحساب یعنی " الله " رسیدگی شود و هر قومی و فردی نتیجه ی اعمال خود را ببیند.

2 )« وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ ?87? فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ ?88 انبیاء? » .  

   این آیات کریمه به چند و چون و دلیل گرفتار شدن حضرت یونس ع در شکم ماهی اشاره دارد مبنی بر اینکه علت گرفتار شدن او به این سختی و تنگنا این بود که قومش را با خشم و عضب ترک کرد و لذا خدا هم که بر هر چیز دانا و تواناست او را بدان سختی دچار کرد و در نهایت اینکه وقتی از تاریکی های شکم ماهی به صورت خارق العاده و به لطف و نعمت الاهی رهایی یافت؛ که تسبیح به حمد خدا گفت و خود را از ستمکاران دانست .

   نتیجه اینکه خدای یکتا به واسطه ی تسبیح به حمد خود توسط یونس ع بود که وی را نجات داد و این بدین معنی است که مومنین باید در همه حال حتا در سختی ها به یاد او باشند و تسبیح به حمدش بگویند و ... که رهایی بخش از خشم و عضب اوست.

    به هر جهت خدای یکتا در پایان آیه ی 88 انبیا می فرماید که او اینگونه مومنین را نجات می دهد. در واقع خدای یکتا یادآور می شود که مومنین در هر حال باید تسبیح گوی او باشند و به هنگام ستمکاری بر خود و وارد شدن اندوهی بدان خاطر، باید باید بیش از پیش تسبیح به حمد او بگویند و خود را از ستمکاران بدانند تا به لطف حضرتش، رها شدن از آن اندوه و سختی تا آن حد که هیچ توجیه علمی حاصل شده برای بشر نداشته باشد و فقط به توانایی خداوند بر گردد و به ایمان مومنین، او را فرا گیرد و به عبارتی از آن اندوه وارد شده نجات یابد، آنگونه که مرتبط با حضرت یونس ع اینگونه بود. و این ها همه از تاثیرات تسبیح به حمد خدا گفتن و ستمکار دانستن خود به درگاه الاهی است.

3 ) « فَلَوْلا کَانَتْ قَرْیَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِیمَانُهَا إِلا قَوْمَ یُونُسَ لَمَّا آمَنُوا کَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِینٍ ?98? وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ لآمَنَ مَنْ فِی الأرْضِ کُلُّهُمْ جَمِیعًا أَفَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّى یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ ?99? ».  

الف) آیه ی 98 سوره ی یونس می رساند که این " ایمان " است که به حال افراد و گروهها تا زمانی معین که مرگ فرا رسد سود می بخشد، همانگونه که مرتبط با قوم یونس اینگونه بود که چون برابر آیه ی 148 سوره ی صافات ایمان آوردند؛ پس نفع دنیایی آن را بردند. اما دیگر اقوام چون به رسالت رسولانشان ایمان نیاوردند؛ پس هلاک و نابود شدند.

   آیه ی 99 سوره ی یونس گویای این امر است که به اجبار نمی شود مردم را مومن کرد بلکه خود آنان پس از شنیدن آیات خدا؛ باید ایمان بیاورند و فرمانبر او و رسولش باشند تا از آثار خوب آن از نزد خدا بهره مند شوند.

گفتار سوم ) نتیجه گیری این بخش

1 – اینکه حضرت یونس ع برگزیده ی خدا بوده که او را به همراه دیگر رسولانش بر جهانیان برتری داده و به راه راست راهنمایی کرده است « وَإِسْمَاعِیلَ وَالْیَسَعَ وَیُونُسَ وَلُوطًا وَکُلا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِینَ ?86 انعام?. ( با توجه به آیات 83-90 ) .

2 – اینکه به حضرت یونس ع نیز همانند دیگر رسولان خدا تا پیامبر خاتم ص وحی شده است. « إِنَّا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ کَمَا أَوْحَیْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِیِّینَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَیْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِیسَى وَأَیُّوبَ وَیُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَیْمَانَ وَآتَیْنَا دَاوُودَ زَبُورًا ?163? » .(نساء) .

3 – اینکه حضرت یونس از پیامبران تبلیغی خداوند بوده است.

4 – اینکه قوم یونس، قومی بوده که به خاطر ایمان آوردن از آثار خوب آن از نزد خدای یکتا برخوردار شده اند و لذا این ایمان به خدا و رسولان او و آیاتش است که برای افراد و اقوام سودمند است و نه جز آن.

5 – اینکه هر کس از فرمان خداوندْ وقتی هدایت آمد سر پیچی کند و به عبارتی راه پرهیزگاری را پیشه ی خود ننماید، می شود که خدا بر او تنگ و سخت بگیرد؛ همانگونه که حضرت یونس ع نمودِ این امر است. به عبارت دیگر هیچ مومنی نباید خود را از خشم خدا به خاطر اعمال ناشایست در امان بداند.

6 – اینکه « تسبیح به حمد » خدای یکتا و در عین حال خود را از ستمکاران دانستن ، هنگامی که رنجی  به انسان به خاطر کار ناشایست رسیده؛ می باشد که نجات بخش مومنین از سوی او است.

7 – اینکه انسان باید تابع امر و حکم خدای یگانه باشد و نه تابع هوای نفس که این تبعات خود را برای عامل بدان دارد همانگونه که عمل یونس ع به هنگام ترک قومش با عضب باعث آن گرفتاری اش و بعد البته به واسطه ی همان تسبیح و استغفار سبب نجاتش از سوی خداوند شد.