گفتار نخست: توضیحات

1 ) اینکه هر چند سوره ای به نام این نبی خدا در قرآن کریم نیست؛ اما سوره ی هفدهم این کتاب یعنی قرآن کریم که دارای صد و یازده آیه ی کریمه است، به نام " اسرا " می باشد که از آن با عنوان بنی اسراییل هم یاد شده است که این سوره نیز خود در بر گیرنده ی موضوعات بسیاری است که در زیر به چند نمونه ی آن اشاره می شود :

الف ) بردن پیامبر اسلام ص از مسجدالحرام به مسجد الاقصا طی یک شب توسط خداوند شنوای بینا برای نشان دادن آیاتش به او. « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَیْلا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأقْصَى الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّه هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ(1 اسراء). »

 که این موضوع نشان دهنده ی توانایی خداوند یکتا به انجام امور خارق العاده است؛ همانگونه که آتش را بر ابراهیم ع سرد و سلامت کرد و همانگونه که یونس ع را به خاطر تسبیح به حمد خدا و ستمکار دانستن خود از شکم ماهی رهایی بخشید و همانگونه که اسباب بیرون آمدن یوسف ع از چاه و بعد زندان را برایش فراهم ساخت و بالاتر از همه ی اینها؛ همانطور که اقوام پیشین از مومنین را به همراهی رسولشان از عذاب خود به خاطر ستمکاری مشرکین و مفسدین از آن اقوام نجات بخشید؛ لذا در این جا هم پیامبر خاتم ص را طی یک شب از مسجد الحرام به مسجد الاقصا برده است تا آیاتش را به او نشان دهد، که این کارها برای او آسان است هنگامی که اراده اش به چیزی تعلق می گیرد فقط کافی است بگوید بشو پس می شود[1]. فقط باید بیش از پیش ایمان آورد تا به واسطه ی رحمت گسترده اش بیش از پیش به راه راست هدایت شد. ان شاءالله.

ب ) اینکه قرآن مایه ی راهنمایی برای آنچه که آن استوارتر است و نیز مایه ی مژده و نوید برای مومنین است و البته منظور مومنینی است که یکی از ویژگی های آنها این است که کارهای شایسته می کنند. « إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا کَبِیرًا (9 اسراء)» . و این بدان معناست که اگر مومنین خواهان برخورداری از بشارت قرآن هستند نباید بدنبال کارهای بد باشند. والله اعلم.

پ ) اینکه عاقبت ایمان نیاوردن به آخرت؛ عذاب دردناک الاهی است. « وَأَنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا (10 اسراء)» .

ت ) اینکه هر انسانی کتابی از اعمال دارد که به گردنش آویخته است و در آخرت به او گفته می شود آن را بخواند. « وَکُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ کِتَابًا یَلْقَاهُ مَنْشُورًا (13) اقْرَأْ کِتَابَکَ کَفَى بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا (14اسراء)».

ث ) اینکه هدایت و ضلالت هر کس برای خودش است و هیچ کس بار دیگری را بر نمی دارد و خداوند هم تا برای قومی مفسد رسولی بر نیانگیزد، عذابش نمی کند. پس باید ایمان آورد و دست از فسق و تباهکاری روی زمین برداشت که سنت خدا دگرگون ناپذیر است و دیگر اینکه باید از سرانجام اقوام پیشین درس عبرت گرفت که همانا تمام اینها به آگاه و بینا بودن خداوند یکتا به اعمال بندگانش بر می گردد. « مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَلا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولا (15) وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیرًا (16) وَکَمْ أَهْلَکْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِنْ بَعْدِ نُوحٍ وَکَفَى بِرَبِّکَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِیرًا بَصِیرًا (17 اسراء)».

ج ) اینکه خداوند یکتا مددکار دو گروه دنیا خواه و آخرت طلب است؛ اما همان بهتر که آدمی به عنوان مومن در پی آخرت باشد و برای آن البته تلاش و سعی نماید که این بسی بهتر و ماندگار تر و برخوردار از درجات و فضل بزرگتر است؛ چه آنکه عاقبت دنیا خواهی چیزی جز دوزخ نخواهد بود. « مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا (18) وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْیَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُورًا (19) کُلا نُمِدُّ هَؤُلاءِ وَهَؤُلاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّکَ وَمَا کَانَ عَطَاءُ رَبِّکَ مَحْظُورًا (20) انْظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَلَلآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَکْبَرُ تَفْضِیلا (21 اسراء)» .

چ ) اینکه قرار دادن خدایی با خدای یگانه؛ عاقبتش نکوهش و خواری و دوزخ است. « لا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَخْذُولا (22 اسراء).ذَلِکَ مِمَّا أَوْحَى إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ وَلا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتُلْقَى فِی جَهَنَّمَ مَلُومًا مَدْحُورًا (39) أَفَأَصْفَاکُمْ رَبُّکُمْ بِالْبَنِینَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلائِکَةِ إِنَاثًا إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلا عَظِیمًا (40 اسراء)».

ح ) اینکه باید یکتا پرست بود و به پدر و مادر نیکی کرد و حق خویشان و محرومین را داد و از زیاه روی دوری کرد و فرزندان را به خاطر فقر نکشت و ایمان داشت که روزی رسان خداست و به زنا نزدیک نشد و کسی را به ناحق نکشت و به مال یتیم نزدیک نشد و به عهد و پیمانها وفادار بود و ترازو را به عدالت نگاه داشت و بدون دانش بر چیزی توقف نکرد و دانست که گوش و چشم و دل همه مسئولند و روزی از آنها پرسیده خواهد شد، و روی زمین با خودخواهی راه نرفت؛ چرا که خلاف این ها عمل کردن؛ همه نزد خداوند یکتا، ناپسند و مکروه است؛ اموری که بر پیامبر مکرم اسلام از روی حکمت وحی شده است.[2]

خ ) اینکه همه چیز در آسمانهای هفتگانه و زمین و آنچه میان آنهاست؛ تسبیح خدای یگانه را می گویند ولی انسان از فهم آن ناتوان است. «  تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا (44 اسراء)».

د ) اینکه رستاخیز بدون شک بر پا خواهد شد و هیچ انکاری مانع این امر نخواهد بود[3]. پس باید ضمن ایمان ، بدان یقین نیز داشت و از انجام اعمال بد دوری کرد که اعمال بد عاقبت خوشی نخواهد داشت. 

ذ ) اینکه برابر حکم خداوند؛ انسان باید آنچه را که بهتر است با دیگران بگوید تا شیطان نتواند بین آنها جدایی و تفرقه بیندازد و کینه و دشمنی ایجاد کند. که همانا پروردگار جهانیان از ما انسانها به خودمان داناتر است و اگر بخواهد مورد رحمت و یا عذاب خود قرار می دهد. به هر جهت باید دانست که خداوند یکتا حضرت محمد ص را به عنوان ابلاغ کننده ی آیاتی که به وی وحی می شود و همه در قرآن کریم است، برانگیخته و نه وکیل و کارگزار کسی؛ چه آنکه وکیل و نگاهبان و کارگزار هر کسی خداوند است: « وَقُلْ لِعِبَادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإنْسَانِ عَدُوًّا مُبِینًا (53) رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِکُمْ إِنْ یَشَأْ یَرْحَمْکُمْ أَوْ إِنْ یَشَأْ یُعَذِّبْکُمْ وَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ وَکِیلا (54 اسراء)با توجه به آیه ی 55 » . پس روشن می شود که خدای یگانه، تنها به انجام کارهای خوب و شایسته دستور نمی دهد بلکه به گفتن سخن نیکو هم دستور می دهد.

ر ) اینکه همه ی قریه های روی زمین پیش از بر پا شدن رستاخیز نابود یا عذاب خواهند شد و این امری است که در کتاب الاهی آمده است. « وَإِنْ مِنْ قَرْیَةٍ إِلا نَحْنُ مُهْلِکُوهَا قَبْلَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ أَوْ مُعَذِّبُوهَا عَذَابًا شَدِیدًا کَانَ ذَلِکَ فِی الْکِتَابِ مَسْطُورًا (58 اسراء)».